23 Nisan 1920’de Türkiye Büyük Millet Meclisi’nin açılmasıyla Türk Milletinin yaşamında yeni bir dönem başlamış oluyordu. Artık halkın temsilcilerinden oluşan TBMM’nin üstünde hiçbir güç yoktu. 20 Ocak 1921’de kabul edilen Teşkilat-ı Esasiye Kanunu ile egemenliğin kayıtsız şartsız ulusta olduğunu açıkça ilan etmişti.
Yürürlükteki sistem adı konmamış bir cumhuriyetti. Millî Mücadele’yi başarıyla tamamlayarak düşmanı yurttan atan, saltanatı kaldıran, Lozan barış görüşmelerini başlatan TBMM, 1 Nisan 1923’te yeniden seçimlere gitme kararı almış ve yapılan seçimlerden sonra yeni Meclis 11 Ağustos 1923’te açılmıştı. Lozan Antlaşması onaylanıp, Ankara başkent yapıldıktan, Anadolu ve Rumeli Müdafaa-i Hukuk Grubu 9 Eylül 1923’te Halk Partisine dönüştürüldükten sonra sıra rejimin adının konmasına gelmişti. Mustafa Kemal Paşa, 28 Ekim 1923 akşamı Çankaya’da Kâzım Paşa (Özalp), İsmet Paşa (İnönü), Fethi Bey, Rize Milletvekili Fuat Bey ve Afyonkarahisar Milletvekili Ruşen Eşref Bey’in de yer aldığı bir toplantıda “Yarın Cumhuriyet’i ilan edeceğiz!” diyerek bir süreden beri üzerinde çalıştığı cumhuriyet yönetimine geçme düşüncesini açıkladı.
Toplantı sonrasında Mustafa Kemal Paşa, İsmet Paşa ile çalışarak Teşkilat-ı Esasiye Kanunu’nun bazı maddelerinde yapılacak değişiklikleri kararlaştırdılar. Ertesi gün Meclis toplantısına geçildi. İvedi olarak görüşülen teklif “Yaşasın Cumhuriyet!” sesleri arasında alkışlarla kabul edildi (29 Ekim 1923). Ardından Cumhurbaşkanlığı seçimine geçildi ve Mustafa Kemal Paşa katılanların oy birliği ile Cumhurbaşkanı seçildi. Cumhurbaşkanı 30 Ekim 1923’te de İsmet Paşa’yı Başbakan olarak atadı. Cumhuriyet’in ilan edildiği aynı gece telgrafla yurdun dört bir yanına bildirildi. Halk coşkuyla Cumhuriyet’in ilanını kutladı.
Bu güzel vatanı ve Cumhuriyeti bizlere emanet eden Gazi Mustafa Kemal Atatürk ve silah arkadaşları başta olmak üzere aziz vatanımızın bütünlüğü ve bağımsızlığı için canlarını ortaya koyan aziz şehit ve gazilerimizi rahmet ve sonsuz minnetle anıyor, tüm milletimizin Cumhuriyet Bayramı’nı en içten duygularla kutluyoruz.
Cumhuriyetimizin 100. Yılı Kutlu Olsun!